چک‌لیست امنیتی مدیریت دسترسی (Access Control)
چک‌لیست امنیتی مدیریت دسترسی: کنترل هوشمندانه برای حفظ امنیت اطلاعات
در دنیای دیجیتال امروز، هرگونه دسترسی بی‌مورد به منابع سازمانی می‌تواند راهی برای نفوذ، افشای اطلاعات یا خراب‌کاری باشد. به همین دلیل، داشتن یک چک‌لیست امنیتی مدیریت دسترسی ضروری است. مدیریت دسترسی (Access Management) یعنی تعیین اینکه چه کسی، چه زمانی، به چه منابعی و با چه سطحی از مجوز دسترسی دارد. در ادامه، یک چک‌لیست کاربردی برای ایمن‌سازی این فرآیند ارائه شده است.
فهرست مطالب
تعریف نقش‌ها و مجوزها (Role-Based Access)
هر کاربر باید فقط به منابعی دسترسی داشته باشد که برای وظایف شغلی‌اش نیاز دارد. این اصل که به آن Least Privilege می‌گویند، پایه امنیت در کنترل دسترسی است. استفاده از مدل RBAC (Role-Based Access Control) کمک می‌کند تا دسترسی‌ها به‌صورت ساختارمند و قابل کنترل باقی بمانند.
چک‌لیست
☐ تعریف دقیق نقش‌های شغلی و دسته‌بندی کاربران
☐ اختصاص مجوزهای حداقلی برای هر نقش طبق اصل Least Privilege
☐ مستندسازی سطح دسترسی هر نقش در سامانه‌های حیاتی
مدیریت کاربران و حساب‌های غیر فعال
بسیاری از تهدیدات داخلی از طریق حساب‌های بدون استفاده یا فراموش‌شده رخ می‌دهند. حساب‌های کاربران سابق یا سیستم‌هایی که دیگر استفاده نمی‌شوند باید به‌سرعت غیرفعال و در صورت لزوم حذف شوند. بررسی دوره‌ای لیست کاربران ضروری است.
چک‌لیست
☐ غیرفعال‌سازی فوری حساب کاربران خارج‌شده یا پروژه‌های تمام‌شده
☐ حذف یا آرشیو حساب‌های غیرفعال پس از مدت مشخص
☐ بازبینی ماهانه لیست کاربران و تطابق با وضعیت منابع انسانی
احراز هویت قوی (Strong Authentication)
استفاده از احراز هویت چندمرحله‌ای (MFA) به‌ویژه برای ادمین‌ها و کاربران حساس، باید در اولویت باشد. رمزهای عبور باید قوی، منحصربه‌فرد و به‌صورت دوره‌ای تغییر داده شوند. ذخیره امن پسوردها (مانند استفاده از Password Manager) نیز توصیه می‌شود.
چک‌لیست
☐ فعال‌سازی MFA برای تمام کاربران با سطح دسترسی بالا
☐ اجباری‌سازی رمز عبور قوی با سیاست‌های مشخص (طول، پیچیدگی، انقضا)
☐ استفاده از ابزار مدیریت رمز عبور برای ادمین‌ها و کاربران حساس
مانیتورینگ و ثبت رویدادها
تمامی دسترسی‌های حساس باید مانیتور شده و به‌صورت دقیق ثبت شوند. استفاده از SIEM یا ابزارهای گزارش‌گیری کمک می‌کند تا فعالیت‌های مشکوک شناسایی و بررسی شوند. فعال بودن Audit Logs برای سیستم‌های حیاتی ضروری است.
چک‌لیست
☐ فعال‌سازی لاگ‌برداری (Audit Log) برای تمام منابع حیاتی
☐ بازبینی لاگ‌ها برای شناسایی فعالیت‌های غیرعادی
☐ پیاده‌سازی هشدارهای خودکار در صورت رفتار مشکوک یا تلاش دسترسی غیرمجاز
تفکیک محیط‌ها (Environment Segmentation)
دسترسی کاربران به محیط‌های تولیدی (Production) باید محدود باشد. توسعه‌دهندگان یا کاربران تستی نباید به داده‌های واقعی دسترسی مستقیم داشته باشند. این تفکیک محیط‌ها (Development / Staging / Production) یک لایه امنیتی مهم است.
چک‌لیست
☐ محدودسازی دسترسی کاربران تست و توسعه به محیط Production
☐ جداسازی کامل شبکه‌ها، حساب‌ها و منابع هر محیط
☐ مستندسازی سیاست‌های دسترسی برای هر محیط
مدیریت دسترسی موقت (Just-in-Time Access)
در شرایطی که دسترسی موقت لازم است، از مدل Just-in-Time Access استفاده شود تا دسترسی‌ها پس از مدت مشخص به‌صورت خودکار حذف شوند. این روش در کاهش خطرهای ناشی از مجوزهای دائمی بسیار مؤثر است.
چک‌لیست
☐ صدور دسترسی‌های موقت فقط با تأیید مدیر مربوطه
☐ تعریف تاریخ انقضا برای مجوزهای موقت
☐ ثبت و لاگ‌برداری کامل از دسترسی‌های موقت و حذف آن پس از اتمام
ممیزی و بازبینی دوره‌ای دسترسی‌ها
دسترسی کاربران باید به‌صورت منظم بازبینی شود. بسیاری از مجوزها پس از تغییر شغل کاربر یا پایان پروژه باید حذف شوند، اما به دلیل نبود نظارت، باقی می‌مانند و یک تهدید جدی ایجاد می‌کنند. اجرای ممیزی فصلی یا ماهانه توصیه می‌شود.
چک‌لیست
☐ اجرای ممیزی دوره‌ای (ماهیانه یا فصلی) برای بررسی دسترسی کاربران
☐ حذف یا اصلاح دسترسی‌های اضافی یا بی‌استفاده
☐ دریافت تأییدیه مدیران برای تداوم یا قطع مجوزهای خاص
مدیریت دسترسی فقط صدور مجوز ورود به سیستم نیست؛ بلکه یک فرآیند امنیتی چندلایه است که باید با دقت طراحی و نظارت شود. استفاده از یک چک‌لیست منظم مانند موارد بالا به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از تهدیدات داخلی و خارجی در امان بمانند.
خدمات ما در مجموعه هیواشبکه شامل :
شرکت فنی و مهندسی هیوانوآوران داده گستر : مجری طراحی ، پیاده سازی ، پشتیبانی پروژه های شبکه و امنیت در استان گیلان – رشت و شهرها و استانهای همجوار
آموزشگاه تخصصی هیواشبکه : برگزار کننده دوره های تخصصی شبکه و امنیت ، پیکربندی سرور HP ، مجازی سازی ، MCSA 2022 ، نتورک و … به صورت حضوری با مجوز از سازمان فنی و حرفه ای و آموزش کارکنان دولت در رشت ، استان گیلان و به صورت مجازی در سراسر کشور
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.